Czym są witaminy i związki mineralne?

Dodano 2022-12-02

Witaminy to złożone substancje organiczne o różnorodnej budowie chemicznej, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wraz z NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), niezbędnymi aminokwasami, stanowią grupę substancji odżywczych, których nie jesteśmy w stanie sami wyprodukować w ilościach gwarantujących zachowanie sprawności zachodzenia przemian metabolicznych.

Endogenna synteza 

Witaminy w niewielkim stopniu możemy wyprodukować we własnym zakresie (np. witamina D syntetyzowana w komórkach skóry, niacyna z tryptofanu) jak również pozyskując je dzięki współpracy człowieka z organem mikrobioty – flora jelitowa jest zdolna do wytworzenia zarówno witaminy K, jak i biotyny. Jednak z funkcjonalnego punktu widzenia ma to dla nas niewielkie znaczenie, zwłaszcza, że niestety w większości przypadków te jelita nie pracują prawidłowo, a sama różnorodność szczepów probiotycznych jest dość uboga, zwłaszcza w zaburzeniach i chorobach przewlekłych. 

Dzielimy je na:

Rozpuszczalne w wodzie: nie są toksyczne w wyniku nadmiernej podaży, nie są magazynowane. Organizm zużywa je w ilościach zgodnych z zapotrzebowaniem, a następnie ich nadmiar wydala z moczem. Z tego względu organizm potrzebuje stałego zaopatrywania, poprzez regularne, codzienne spożycie. Z uwagi na swoje właściwości dot. rozpuszczalności w wodzie, podczas gotowania warzyw i dużą ich część możemy bezpowrotnie stracić. 

Do tej grupy zaliczamy witaminy z grupy B oraz witaminę C. 

Rozpuszczalne w tłuszczach: magazynowane w wątrobie, trudno wchłaniane i wydalane, w nadmiarze toksyczne. Z większą łatwością przyswajają się przyjmowane wraz z posiłkami, w których występują tłuszcze, ponieważ wyrzut żółci i enzymów, odpowiedzialnych za przemiany tłuszczy w przewodzie pokarmowym, towarzyszący spożywaniu pokarmu zwiększa możliwości ich wchłonięcia.

Do tej grupy zaliczamy witaminy A, D, E i K.

Funkcje

Pełnią różnorodne funkcje biochemiczne, których nie sposób krótko omówić, niemniej jednak służą jako:

• Antyoksydanty np. witamina C, E, beta-karoten chronią błony komórkowe i organella wewnątrzkomórkowe przed uszkodzeniem spowodowanym przez wolne rodniki, które odgrywają kluczową rolę w powstawaniu i rozwoju chorób o podłożu wolnorodnikowym (miażdżyca, demencja, cukrzyca, nowotwory, choroba Parkinsona).

• Kofaktory: są istotne dla utrzymania fizjologicznych funkcji komórek, prawidłowego i płynnego przebiegu szlaków przemian metabolicznych oraz optymalnej fizjologicznej wydolności i funkcjonowania organizmu. 

• Wpływają na wzrost i rozwój organizmu, jego zdolności do regeneracji, produkcję hormonów, krwinek, neuroprzekaźników, a także energii. Dodatkowo składniki mineralne są ważnym budulcem kości, zębów, skóry i włosów. Regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i utrzymują równowagę kwasowo-zasadową.