Dlaczego suplementacja wydaje się być dzisiaj niezbędna?

Dodano 2022-12-02

Proces odżywienia organizmu może nie dojść do skutku z wielu przyczyn. 

Ostatnie doniesienia naukowe i sondaże dotyczące odżywiania i diety wykazały, ze utajone niedobory różnych mikroskładników odżywczych występują praktycznie w całej populacji, we wszystkich grupach społecznych i wiekowych.

W społeczeństwach krajów uprzemysłowionych około połowa wszystkich występujących chorób jest spowodowana złymi nawykami żywieniowymi. Nawet jeśli są to subtelne niedobory, to bardzo mocno potrafią rzutować zarówno na zachorowalność, jak i na przebieg chorób. Ponadto znacznie osłabiają kondycję psychofizyczną pacjentów i skuteczność stosowanych terapii. W praktyce medycznej zwykle niewiele uwagi poświęca się tym objawom lub są one niedostrzegane, ponieważ łączy się je z zaburzeniami metabolicznymi związanymi z wiekiem, czynnikami środowiskowymi lub genetycznymi.

Mimo ogromnego postępu w medycynie, zachorowalność i śmiertelność z powodu chorób wywołanych nieodpowiednim żywieniem wciąż dramatycznie wzrasta, dlatego bardzo często potrzebujemy wsparcia z zewnątrz w postaci suplementacji.  

• Dieta
  

Przyjmowanie z pożywieniem niedostatecznych ilości witamin i minerałów jest niestety dość powszechne, a najbardziej prawdopodobną tego przyczyną są złe nawyki żywieniowe, nadmierna konsumpcja bogatego w energię, a ubogiego w mikroskładniki przetworzonego jedzenia, wybieranie produktów niskiej jakości oraz nieprzemyślane diety, które prowadzą do powstania wielu luk witaminowych.

Ponadto im bardziej obrobione termicznie są nasze posiłki, tym mniej wartości z nich pozyskamy, dlatego wchłaniania substancji odżywczych najkorzystniejsze jest spożywanie jak najwięcej ilości pokarmów w postaci surowej, nieprzetworzonej. Niemniej jednak taki sposób żywienia nie będzie służył każdemu, np. osobom z problemami układu pokarmowego, które słabo trawią.

Co jeśli ubogi styl żywienia był nam obcy przez miesiące, a nawet lata? Czy jesteśmy w stanie załatać kształtujące się niedobory przez samo pożywienie? Często nie. W takim przypadku pomocna okazuje się czasowa suplementacja witaminami i składnikami mineralnymi.

• Leki: choroby przewlekłe czy też występowanie kilku chorób jednocześnie, zwłaszcza u osób starszych, ale nie tylko, wymagają przyjmowanie większej liczby leków, które mogą znacznie osłabić wchłanianie i wykorzystanie mikroskładników odżywczych. 
• Dysfunkcje przewodu pokarmowego: choroby jelit, zaburzenia wchłaniania i wydzielnictwa enzymatycznego, IBD, pasożyty, biegunka, celiakia, SIBO, przerosty bakteryjne, grzybowe, drożdżakowe czy pleśniowe powodują problemy z trawieniem i wchłanianiem substancji odżywczych. 
• Zaburzenia/choroby: cukrzyca, choroby tarczycy, gorączka, zakażenia, nowotwory, sepsa, choroby wątroby, choroby nerek, KPU, Tężyczka to stany wzmożonego zapotrzebowania na substancje odżywcze. 
• Czynniki genetyczne: np. polimorfizmy genów, VDR, BCMO, MTHFR mają bardzo duży wpływ na to jak przyswajamy substancje. Ustalenie zalecanych dziennych dopuszczalnych dawek mikroskładników odżywczych zaciemniło fakt indywidualnych różnic w zapotrzebowaniu żywieniowym. 
• Palenie/picie: palenie papierosów wzmaga zapotrzebowanie na antyoksydanty, nikotyna wpływa obniżająco na stężenie witamin w organizmie; alkohol zubaża mocno zasoby energetyczne organizmu, co wpływa hamująco na szlaki zależne od ATP (energia komórkowa), dzięki którym dochodzi do wchłonięcia witaminy, a także powoduje zwiększone wydalanie z moczem.
• Substancje antyodżywcze zawarte w pożywieniu: np. kwas fitynowy, szczawiany, taniny, garbniki, kofeina, tiaminazy hamują przyswajanie substancji odżywczych. 
• Gleba: nowoczesne techniki rolne, wykorzystujące różnego rodzaju nawozy i opryski zubożają glebę, powodując tym samym mniejsze zmagazynowanie składników odżywczych w warzywach, owocach i zbożach.
• Toksyny/zanieczyszczenia środowiskowe: w procesie produkcyjnym żywność jest sztucznie „upiększana i ulepszana”. Pestycydy i inne substancje chemiczne w pożywieniu, zwłaszcza mocno przetworzonym, mogą zwiększać nasze zapotrzebowanie na niektóre składniki mineralne i witaminy. Ponadto mogą powodować namnażanie się wolnych rodników, które negatywnie wpływają na nasz układ odpornościowy i trawienny. 
• Zwiększone zapotrzebowanie: ciąża, karmienie piersią, aktywność fizyczna i umysłowa, stres, stany nasilonego katabolizmu, podeszły wiek.

Silny zmiany hormonalne w czasie ciąży, niejednokrotnie zmieniony wzorzec snu, stres psychiczny, zmiany żywieniowe, przyspieszony metabolizm ora wszelkie inne czynniki, które pojawiają się na przełomie tych 9 miesięcy skutkują krytycznie zwiększonym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze.

Jeżeli jesteś osobą aktywną fizycznie i przynajmniej 3 razy w tygodniu ćwiczysz na siłowni czy biegasz, Twoje zapotrzebowanie na niektóre witaminy i minerały jest znacznie większe od osoby nietrenującej. Podczas treningu, ciało zużywa znacznie więcej energii, ale również składników odżywczych. Ponadto dla zwiększenia poziomu regeneracji potreningowej należy wesprzeć organizm dodatkową suplementacją. 

Utajony niedobór

W codziennej praktyce klinicznej należy pamiętać o tym, że w przypadku mikroskładników odżywczych może istnieć utajony ich niedobór, aż do momentu, w którym ujawni się on w postaci objawów klinicznych. Ich brak nie należy rozpatrywać jako wskaźnik świadczący o odpowiednim przyjmowaniu mikroskładników odżywczych i ich prawidłowym poziomie w organizmie (utajone niedobory mogą się szybko przekształcić w postać jawną z klinicznymi objawami, szczególnie w stanach zwiększonego zapotrzebowania).  

Nawet jeśli dostarczamy odpowiednią ilość składników odżywczych, na ich wykorzystanie będzie wpływała sprawność układu pokarmowego. Pierwszą przeszkodą już na poziomie jam ustnej jest nieodpowiednie rozdrabnianie pokarmów. Kolejno nieodpowiednia praca żołądka spowodowana  niewystarczająco niskim pH soków żołądkowych, których przyczyną może być przewlekłe stosowanie leków IPP, niedobór chlorków, herbata i kawa do posiłku, wrzody, stany zapalne błon śluzowych, infekcja Helicobacter pylorii, autoagresja, zaburzenia z poziomu układu nerwowego. Z poziomu jelit -zniszczone kosmki jelitowe spowodowane celiakią, Gardią Lamblią, zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego, niedobór enzymów trawiennych i żółci, zaburzenia pracy wątroby, trzustki -   wówczas bardzo trudno o odpowiednie wykorzystanie spożytych pokarmów. 

Wchłanianie

Nie można nigdy zakładać stuprocentowej przyswajalności składników odżywczych, nawet u najzdrowszych osobników. W zależności od konkretnej formy chemicznej witaminy czy pierwiastka – wchłanialność może  wynosić od 20% do około 95%. Jakie dobierać formy chemiczne w suplementacji.

Niektóre z witamin wymagają specjalnych systemów transportujących, inne przyswajają się z większą swobodą. Większość wymaga odpowiedniego poziomu sodu w organizmie, by przejść drogę przez błony komórkowe i dotrzeć do krwiobiegu, dlatego bardzo ważna jest także odpowiednia podaż soli. 

Biodostępność

Zdolność do wykorzystania składników pokarmowych przez organizm. Zależy od różnorodnych czynników wpływających na wchłanianie i wykorzystanie substratów: 

• chemiczna postać składników pokarmowych,
• czynników antagonistycznych i interakcjach,
• możliwości rozpadu składników pokarmowych,
• pH oraz stopnia utlenienia,
• wymagań anabolicznych,
• czynników hormonalnych,
• infekcji itp.

doc dr hab. n. farm. Aleksander Ożarowski 

"Dziś jesteśmy skazani na suplementację. Do prawidłowego funkcjonowania organizm potrzebuje codziennie nie tylko białka, węglowodanów, tłuszczów, ale również witamin i biopierwiastków. Gdybyśmy chcieli uzyskać niezbędne dawki witamin i biopierwiastków ze spożywanych owoców, warzyw i zbóż, musielibyśmy zjadać je w takich ilościach, że nasz przewód pokarmowy by temu nie podołał. O zaspokojeniu potrzeb na witaminy i biopierwiastki w sposób naturalny można by myśleć tylko wtedy, gdybyśmy mogli zjadać owoce natychmiast po ich zerwaniu, warzywa po wykopaniu z ziemi. Te kupione na targu czy w sklepie przeszły rozmaite operacje: były sortowane, przechowywane, transportowane, znów przechowywane w sklepie, często wystawione na działanie słońca. Po przyniesieniu do domu też je przechowujemy przeważnie w lodowce, obieramy, kroimy, gotujemy, a każda taka operacja niszczy pewną część witamin."